آزمایشگاه کالیبراسیون دما و رطوبت
استاندارد ایزو 17025 ورژن 2017 الزامات مربوط به کالیبراسیون تجهیزات اندازه‌گیری مرتبط با دما و رطوبت را به‌طور کامل مشخص کرده است. در این نسخه از استاندارد، تمرکز بیشتری بر مدیریت ریسک، انعطاف‌پذیری در انتخاب روش‌های آزمون و قابلیت ردیابی نتایج شده است. در ادامه، جزئیات کامل کالیبراسیون تجهیزات مرتبط با دما و رطوبت بر اساس این استاندارد ارائه می‌شود:
1. قابلیت ردیابی (Traceability)
یکی از مهم‌ترین الزامات ایزو 17025، قابلیت ردیابی نتایج کالیبراسیون به استانداردهای مرجع ملی یا بین‌المللی است. این بدان معناست که نتایج اندازه‌گیری تجهیزات مرتبط با دما و رطوبت باید قابل ردیابی به استانداردهای مرجع ملی یا بین‌المللی باشد که توسط نهادهای رسمی تأیید شده‌اند.
2. انتخاب تجهیزات اندازه‌گیری
برای تجهیزات مرتبط با دما و رطوبت، باید ابزارهایی استفاده شوند که دقت و کارایی لازم را برای اندازه‌گیری‌های دقیق داشته باشند. این تجهیزات شامل:
- ترموکوپل‌ها
- ترمومترهای مقاومتی (RTD)
- ترمومترهای دیجیتال
- هیدرومترها (برای رطوبت)
- دیتالاگرهای دما و رطوبت
- سیستم‌های کالیبراسیون مرجع (مانند حمام‌های دما و محفظه‌های رطوبت)
3. روش‌های کالیبراسیون
مطابق با ایزو 17025، کالیبراسیون تجهیزات باید با استفاده از روش‌های معتبر انجام شود. روش‌های معتبر می‌توانند شامل استانداردهای بین‌المللی یا ملی باشند، مانند:
- برای دما: ITS-90 (مقیاس بین‌المللی دما 1990)
- برای رطوبت: استفاده از سیستم‌های تولید رطوبت مرجع، مانند محفظه‌های رطوبت کنترل شده و سنسورهای مرجع رطوبت.
آزمایشگاه‌ها باید اطمینان حاصل کنند که روش‌های کالیبراسیون برای شرایط خاص تجهیزات بهینه‌سازی شده و مستندات دقیقی از نحوه انجام آزمون تهیه شود.
4. شرایط محیطی
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر کالیبراسیون، شرایط محیطی است. دما و رطوبت محیط می‌تواند بر دقت کالیبراسیون تأثیر بگذارد، بنابراین در حین کالیبراسیون باید شرایط محیطی مناسب کنترل شود. برای تجهیزات مرتبط با دما و رطوبت، باید:
- دما و رطوبت محیط کار ثابت و پایدار باشد.
- تجهیزات اندازه‌گیری به طور منظم تنظیم و کنترل شوند.
5. عدم قطعیت اندازه‌گیری (Measurement Uncertainty)
آزمایشگاه‌ها باید میزان عدم قطعیت اندازه‌گیری را در هنگام کالیبراسیون تعیین و مستند کنند. این امر شامل:
- ارزیابی تمام منابع عدم قطعیت در فرآیند کالیبراسیون (مانند خطاهای دستگاه، شرایط محیطی و خطاهای انسانی).
- گزارش‌دهی دقیق عدم قطعیت در گزارش‌های کالیبراسیون.
6. کنترل کیفیت تجهیزات
ایزو 17025 الزامات دقیقی برای کنترل کیفیت تجهیزات کالیبراسیون دارد. تمامی دستگاه‌ها باید به صورت دوره‌ای بازرسی و بررسی شوند. این شامل:
- کالیبراسیون دوره‌ای تجهیزات مرجع.
- بررسی‌های دوره‌ای برای اطمینان از عملکرد صحیح دستگاه‌ها.
- مستندسازی دقیق تمام فرآیندهای نگهداری و تعمیرات.
7. مدیریت داده‌ها
اطلاعات کالیبراسیون باید به‌صورت کامل مستند شود و شامل موارد زیر باشد:
- نوع تجهیز کالیبره‌شده.
- نتایج اندازه‌گیری و عدم قطعیت مربوط به آن.
- شرایط محیطی هنگام کالیبراسیون.
- روش‌های استفاده شده برای کالیبراسیون.
گزارش‌های کالیبراسیون باید کاملاً مطابق با الزامات ایزو 17025 باشند و در صورت نیاز به قابلیت ردیابی نتایج اشاره کنند.
8. بازنگری مدیریتی و بهبود مستمر
در ورژن 2017، ایزو 17025 تأکید بیشتری بر بازنگری مدیریتی و بهبود مستمر فرآیندها دارد. آزمایشگاه‌ها باید به‌طور منظم فرآیندهای کالیبراسیون را بازنگری کنند و در صورت لزوم، اقدامات اصلاحی برای بهبود عملکرد تجهیزات و فرآیندها انجام دهند.
جمع‌بندی:
در ایزو 17025 ورژن 2017، کالیبراسیون تجهیزات مرتبط با دما و رطوبت بر اساس اصولی مانند قابلیت ردیابی، عدم قطعیت اندازه‌گیری، کنترل شرایط محیطی و روش‌های معتبر کالیبراسیون انجام می‌شود. این استاندارد بر کیفیت و دقت نتایج کالیبراسیون تأکید دارد و تمام فرآیندها باید به‌صورت مستند و با مدیریت مناسب کنترل شوند.