کالیبراسیون شیرهای اطمینان (Safety Valves Calibration) یکی از مهم‌ترین فرآیندهای کالیبراسیون صنعتی است، چرا که عملکرد صحیح این شیرها می‌تواند از بروز خطرات بزرگ جلوگیری کند. استاندارد ISO/IEC 17025:2017، که الزامات عمومی برای صلاحیت آزمایشگاه‌های آزمون و کالیبراسیون را تعیین می‌کند، در این حوزه نیز معیارهایی تعیین کرده است که باید توسط آزمایشگاه‌های کالیبراسیون رعایت شوند.

نکات کلیدی در رابطه با کالیبراسیون شیرهای اطمینان در استاندارد ISO/IEC 17025:2017:

1. صلاحیت فنی آزمایشگاه‌ها:

آزمایشگاه‌هایی که کالیبراسیون شیرهای اطمینان را انجام می‌دهند، باید از صلاحیت فنی بالایی برخوردار باشند. این شامل داشتن پرسنل آموزش‌دیده و متخصص، تجهیزات دقیق و مناسب، و روش‌های کالیبراسیون استاندارد می‌شود. بر اساس ISO/IEC 17025:2017، آزمایشگاه‌ها باید بتوانند با دقت لازم، نقاط تنظیم فشار و عملکرد صحیح شیرهای اطمینان را ارزیابی و کالیبره کنند.

2. روش‌های کالیبراسیون و تجهیزات:

برای کالیبراسیون شیرهای اطمینان، آزمایشگاه‌ها باید از روش‌های کالیبراسیون معتبر استفاده کنند. این روش‌ها باید مبتنی بر استانداردهای شناخته‌شده بین‌المللی یا دستورالعمل‌های سازنده شیرهای اطمینان باشند. تجهیزات کالیبراسیون باید بتوانند فشار، دما، و سایر پارامترهای مؤثر بر عملکرد شیر را به دقت اندازه‌گیری کنند.

شیرهای اطمینان معمولاً برای محافظت از تجهیزات و سیستم‌ها در برابر افزایش فشار بیش از حد استفاده می‌شوند. در فرآیند کالیبراسیون، اطمینان از این که شیر در نقطه تعیین‌شده باز می‌شود (یعنی نقطه “باز شدن شیر”) و پس از کاهش فشار به نقطه موردنظر بسته می‌شود، ضروری است.

3. کنترل و ردیابی‌پذیری ابزارها:

مطابق با الزامات ISO/IEC 17025، تمام ابزارها و تجهیزات استفاده شده برای کالیبراسیون شیرهای اطمینان باید به استانداردهای مرجع قابل ردیابی باشند. این به معنای این است که تجهیزات کالیبراسیون باید به صورت دوره‌ای و دقیق با تجهیزات مرجع (که اغلب توسط مؤسسات ملی اندازه‌شناسی تأیید شده‌اند) کالیبره شوند. ردیابی‌پذیری اطمینان حاصل می‌کند که نتایج کالیبراسیون قابل اعتماد و معتبر هستند.

4. ارزیابی عدم قطعیت در کالیبراسیون:

در فرآیند کالیبراسیون شیرهای اطمینان، یکی از مسائل کلیدی ارزیابی عدم قطعیت اندازه‌گیری است. استاندارد ISO/IEC 17025:2017 تأکید زیادی بر تحلیل دقیق عدم قطعیت دارد. عدم قطعیت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند دقت تجهیزات، شرایط محیطی (مثل دما و رطوبت)، و روش‌های کالیبراسیون باشد. تحلیل دقیق عدم قطعیت برای ارائه نتایج معتبر در کالیبراسیون شیرهای اطمینان ضروری است.

5. الزامات محیطی و نگهداری تجهیزات:

برای انجام کالیبراسیون دقیق، باید محیط آزمایشگاه کنترل‌شده باشد. شرایط محیطی مانند دما و رطوبت می‌توانند بر عملکرد تجهیزات کالیبراسیون تأثیر بگذارند. شیرهای اطمینان معمولاً تحت فشار و دمای مشخصی آزمایش می‌شوند، بنابراین آزمایشگاه‌ها باید بتوانند این شرایط را به دقت کنترل کنند. همچنین، تجهیزات کالیبراسیون باید به طور منظم بررسی و نگهداری شوند تا از صحت عملکرد آنها اطمینان حاصل شود.

6. گزارش‌دهی نتایج کالیبراسیون:

طبق الزامات ISO/IEC 17025:2017، نتایج کالیبراسیون باید به صورت دقیق و کامل مستند و گزارش شوند. در رابطه با شیرهای اطمینان، گزارش کالیبراسیون باید شامل جزئیاتی مانند:

• مشخصات فنی شیر (مانند نوع، مدل، و شماره سریال)
• نقاط تنظیم فشار (نقطه باز شدن و بسته شدن شیر)
• شرایط آزمون (دما، فشار محیط و غیره)
• دستگاه‌های مرجع استفاده شده برای کالیبراسیون
• برآورد عدم قطعیت اندازه‌گیری

این اطلاعات به مشتری اطمینان می‌دهد که شیر اطمینان به درستی کالیبره شده و برای استفاده در شرایط عملیاتی ایمن است.

7. نظارت بر عملکرد مداوم:

ISO/IEC 17025:2017 تأکید زیادی بر نظارت و ارزیابی مستمر دارد. به همین دلیل، آزمایشگاه‌های کالیبراسیون باید به طور دوره‌ای عملکرد شیرهای اطمینان را بررسی کنند و هر گونه انحراف از عملکرد طبیعی را ثبت و گزارش دهند. این می‌تواند از خطرات احتمالی جلوگیری کند و ایمنی سیستم‌ها و تجهیزات را تضمین کند.

8. صلاحیت پرسنل:

پرسنلی که کالیبراسیون شیرهای اطمینان را انجام می‌دهند، باید آموزش‌های لازم را دیده و دارای تخصص کافی در زمینه کالیبراسیون باشند. استاندارد ISO/IEC 17025:2017 تصریح می‌کند که پرسنل باید از تمامی جنبه‌های فنی مرتبط با کالیبراسیون آگاه بوده و به تحلیل و ارزیابی دقیق داده‌ها و عدم قطعیت‌ها مسلط باشند.

مراحل کلی کالیبراسیون شیرهای اطمینان:

1. آماده‌سازی تجهیزات: اطمینان حاصل شود که تجهیزات کالیبراسیون در شرایط مناسب قرار دارند و تمامی ابزارهای مورد نیاز به درستی کالیبره شده‌اند.
2. اجرای آزمون‌های فشار: اعمال فشار به شیر تا نقطه‌ای که شیر به صورت اتوماتیک باز می‌شود و سپس کاهش فشار تا زمانی که شیر بسته شود.
3. ثبت نقاط باز و بسته شدن: نقاط دقیق باز و بسته شدن شیر اطمینان باید با استفاده از تجهیزات دقیق ثبت شوند.
4. بررسی و تطبیق با استانداردها: نقاط باز و بسته شدن ثبت شده باید با مشخصات سازنده و استانداردهای ایمنی مقایسه شوند.
5. محاسبه عدم قطعیت: تمام عوامل مؤثر بر کالیبراسیون، از جمله تجهیزات، محیط، و فرآیندها باید در محاسبه عدم قطعیت در نظر گرفته شوند.
6. گزارش نهایی: تمامی نتایج کالیبراسیون به صورت شفاف و مستند در گزارش نهایی ثبت و به مشتری ارائه می‌شوند.

جمع‌بندی:

کالیبراسیون شیرهای اطمینان در استاندارد ISO/IEC 17025:2017 نیازمند دقت بسیار بالا، استفاده از تجهیزات مناسب، و رعایت کامل الزامات فنی و مدیریتی است. این فرآیند برای تضمین ایمنی و عملکرد صحیح تجهیزات تحت فشار حیاتی است. آزمایشگاه‌های کالیبراسیون باید از صلاحیت‌های لازم، ردیابی‌پذیری تجهیزات، تحلیل دقیق عدم قطعیت، و سیستم‌های مدیریت کیفیت برخوردار باشند تا بتوانند نتایج قابل اعتماد و دقیقی ارائه دهند.